در دنیای امروز که ایمنی و پیشگیری در اولویت نخست فعالیت‌های صنعتی و خانگی قرار دارد، نصب دتکتور گاز مایع (به انگلیسی: LPG Gas Detector) دیگر یک انتخاب نیست؛ یک ضرورت غیرقابل چشم‌پوشی است. گاز LPG که ترکیبی از پروپان و بوتان است، در فشار بالا به شکل مایع نگهداری می‌شود و در صنایع، رستوران‌ها، خودروهای گازسوز و حتی خانه‌ها کاربرد گسترده دارد. اما کوچک‌ترین نشت این گاز می‌تواند منجر به انفجارهای مرگبار شود. همین ویژگی باعث شده تا دتکتور گاز مایع LPG به‌عنوان «نگهبان نامرئی امنیت» در هزاران محیط حساس نصب شود.
دتکتور گاز مایع چگونه کار می‌کند؟
دتکتور گاز مایع LPG مجهز به سنسورهایی هستند که حضور گاز در محیط را تشخیص می‌دهد و در صورت رسیدن غلظت گاز به سطح خطر، هشدار صادر می‌کنند.
✅ فرایند عملکرد معمولاً شامل موارد زیر است:
- جذب مولکول‌های گاز توسط سنسور
- تغییر مقاومت یا عبور نور مادون قرمز
- تولید سیگنال الکتریکی
- فعال‌سازی آلارم صوتی و نوری یا ارسال دستور به سیستم‌های کنترل
⚠️ بسیاری از این دستگاه‌ها به سیستم‌های تهویه یا قطع‌کننده خودکار گاز متصل می‌شوند تا از گسترش خطر جلوگیری شود.
گاز مایع LPG چیست و چرا خطرناک است؟
LPG یا Liquefied Petroleum Gas گازی است قابل اشتعال، سنگین‌تر از هوا و بسیار فرار.
✅ ترکیب اصلی آن پروپان و بوتان است.
✅ بی‌رنگ و بی‌بو است (مگر اینکه ماده‌ای مانند مرکاپتان به آن افزوده شود).
✅ در صورت نشت، به سرعت در محیط‌های بسته انباشته می‌شود.
⚠️ این گاز در غلظت‌های بین ۲ تا ۱۰ درصد با هوا، قابل انفجار است. یعنی تنها چند ثانیه نشت گاز کافی‌ست تا فضای بسته به یک بمب تبدیل شود!
دتکتور گاز مایع چگونه کار می‌کند؟
دتکتورهای گاز LPG مجهز به سنسورهایی هستند که حضور گاز در محیط را تشخیص می‌دهند و در صورت رسیدن غلظت گاز به سطح خطر، هشدار صادر می‌کنند.
✅ فرایند عملکرد معمولاً شامل موارد زیر است:
- جذب مولکول‌های گاز توسط سنسور
- تغییر مقاومت یا عبور نور مادون قرمز
- تولید سیگنال الکتریکی
- فعال‌سازی آلارم صوتی و نوری یا ارسال دستور به سیستم‌های کنترل
⚠️ بسیاری از این دستگاه‌ها به سیستم‌های تهویه یا قطع‌کننده خودکار گاز متصل می‌شوند تا از گسترش خطر جلوگیری شود.
انواع سنسورهای به‌کاررفته در دتکتور LPG
1. سنسور پلیستوری (Catalytic Bead)
✅ پرکاربردترین نوع سنسور در دتکتورهای گاز قابل اشتعال
✅ پاسخ‌دهی سریع، قیمت مناسب
⚠️ در محیط‌های بسیار مرطوب یا پرگردوغبار ممکن است عملکرد کمتری داشته باشد
2. سنسور مادون قرمز (Infrared Sensor)
✅ بدون تماس مستقیم با گاز
✅ مقاومت بالا در برابر آلودگی و رطوبت
✅ دقت بیشتر در اندازه‌گیری غلظت گاز
⚠️ قیمت بالاتر نسبت به سایر انواع سنسورها
استانداردهای معتبر برای دتکتور گاز LPG
استفاده از دتکتورهای گاز LPG با استانداردهای بین‌المللی، تضمین‌کننده دقت و ایمنی در عملکرد آن‌هاست.
✅ EN 60079-29-1: تست عملکرد سنسورها در محیط‌های انفجاری
✅ ATEX و IECEx: تأییدیه استفاده در مناطق پرخطر
✅ UL و CSA: برای بازارهای آمریکای شمالی
✅ ISO 7240-16: قابلیت هماهنگی با سیستم‌های اعلام خطر
محل نصب مناسب دتکتور گاز مایع کجاست؟
نکته کلیدی در عملکرد درست دتکتور، محل نصب آن است.
✅ گاز مایع سنگین‌تر از هوا است؛ بنابراین دتکتور باید در ارتفاع پایین (۳۰ تا ۶۰ سانتی‌متر از سطح زمین) نصب شود.
✅ مکان‌های حیاتی برای نصب دتکتور گاز LPG:
- آشپزخانه‌های صنعتی و خانگی
- پارکینگ خودروهای گازسوز
- کارگاه‌های صنعتی و کارخانه‌ها
- اتاق دیگ بخار یا بویلر
- انبار سیلندرهای گاز
- ایستگاه‌های سوخت‌گیری LPG
ویژگی‌های حیاتی دتکتور LPG حرفه‌ای
هنگام انتخاب دتکتور مناسب، حتماً به ویژگی‌های زیر توجه کنید:
✅ حساسیت بالا در حد PPM
✅ تشخیص نشت‌های تدریجی و خطرناک
✅ آلارم صوتی، نوری و خروجی رله
✅ قابلیت اتصال به BMS و سیستم تهویه
✅ طراحی ضدانفجار (Explosion Proof)
✅ بدنه مقاوم و صنعتی
بررسی برندهای معتبر تولید دتکتور گاز مایع
🔹 Prosense
✅ تولید ترکیه با کیفیت عالی
✅ قیمت مناسب و پشتیبانی فنی خوب
✅ مورد استفاده در صنایع نفت، گاز و مراکز حساس
🔹 Honeywell
✅ برند معتبر آمریکایی
✅ دقت و طول عمر بالا
✅ گران‌قیمت ولی حرفه‌ای برای پروژه‌های بزرگ
🔹 Dräger
✅ برند آلمانی
✅ تکنولوژی پیشرفته، کیفیت ساخت فوق‌العاده
✅ مناسب برای پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها
🔹 MSA
✅ گزینه حرفه‌ای برای محیط‌های خطرناک
✅ قابلیت ترکیب با سیستم‌های پیشرفته صنعتی
مزایای دتکتور LPG در محیط‌های مختلف
✅ جلوگیری از انفجارهای احتمالی
✅ حفاظت از جان انسان‌ها
✅ محافظت از تجهیزات ارزشمند
✅ کاهش هزینه‌های بیمه و تعمیرات
✅ افزایش استانداردهای HSE در کارخانه‌ها
✅ ایجاد اعتماد در بازرسی‌های ایمنی
اشتباهات رایج در نصب یا انتخاب دتکتور
⚠️ استفاده از دتکتورهای خانگی در محیط‌های صنعتی
⚠️ نصب دتکتور در ارتفاع اشتباه (بالاتر از حد مناسب)
⚠️ غیرفعال‌کردن هشدار به‌دلیل آلارم‌های مکرر
⚠️ عدم کالیبراسیون دوره‌ای سنسور
⚠️ قرار دادن دتکتور در محل‌هایی با تهویه شدید یا در مسیر باد
نقش دتکتور گاز مایع در صنایع سنگین
✅ در پتروشیمی، پالایشگاه، کارخانه‌های رنگ‌سازی یا انبارهای گاز، نشت LPG می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد
✅ دتکتور حرفه‌ای با قطع‌کننده خودکار گاز و فعال‌سازی تهویه، از وقوع چنین حوادثی پیشگیری می‌کند
✅ همچنین، امکان ارسال آلارم به اتاق مانیتورینگ و سیستم‌های SCADA وجود دارد
دتکتور گاز LPG در منازل
✅ آشپزخانه، بخاری گازی، اجاق گاز پیک‌نیک
✅ قیمت مناسب دتکتورهای خانگی
✅ نجات جان خانواده در مقابل یک نشت ساده
✅ انتخابی بسیار هوشمندانه برای ساختمان‌های نوساز
نگهداری و کالیبراسیون دتکتور LPG
✅ هر ۶ ماه یا سالانه، دتکتور باید با گاز کالیبراسیون استاندارد تست شود
✅ سنسورها پس از ۲ تا ۵ سال نیاز به تعویض دارند
✅ برخی مدل‌های حرفه‌ای دارای سیستم خودکالیبراسیون هستند
✅ پاک‌سازی مرتب سطح دتکتور از گردوغبار نیز الزامی‌ست
جمع‌بندی
در هر محیطی که گاز مایع (LPG) به‌عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد—از آشپزخانه‌های صنعتی گرفته تا پارکینگ خودروهای گازسوز، کارخانه‌ها، ایستگاه‌های سوخت‌گیری و فضاهای دارای مشعل گازی—خطر نشت و انفجار همواره در کمین است. در چنین شرایطی، استفاده از دتکتور گاز LPG نه‌تنها راهکاری ایمن، بلکه یک ضرورت فنی و مسئولانه است. دتکتورهای حرفه‌ای با تشخیص سریع، دقیق و قابل‌اعتماد نشتی، از جان انسان‌ها، تجهیزات ارزشمند و اعتبار سازمانی محافظت می‌کنند. در میان برندهای معتبر جهانی، پروسنس ترکیه با طراحی صنعتی، دقت بالا، قابلیت ضدانفجار و پشتیبانی قدرتمند، انتخابی شایسته برای صنایع ایرانی به‌شمار می‌رود. شرکت آریان سپهر به‌عنوان نماینده رسمی برند پروسنس Prosense در ایران، ارائه‌دهنده دتکتورهای گاز LPG با کیفیت اصلی و خدمات فنی تخصصی است.